BRIKOLA i PJERIJER, BACAČKE SPRAVE NA PRINCIPU KLATNA
Brikol ili brikola je naziv za jedno srednjevekovno bacačko oružje. To je zapravo bila opsadno-bacačka sprava i artiljerijsko oružje svoga doba, konstrukcija koja je koristila mehaničku snagu da izbacuje projektile na veće distance. Najviše je ličila na znatno napredniji trebušet, s tim što je brikola bila manjih dimenzija i znatno manjeg dometa.
Ono što je razlikovalo brikolu od drugih vrsta i tipova bacačkih sprava jeste naravno njen mehanizam rada i ispaljivanja projektila. Kod brikole se već na prvi pogled vidi da je glavni element konstrukcije dugačka ruka u obliku klatna koja koristi efekat poluge, tako da se malo pomeranje sa jedne strane ručice pretvara u veliko pomeranje na drugoj strani klatna.
Pored ruke-klatna, osnovni konstruktivni elementi brikole su još i potporna konstrukcija u obliku poprečnih greda, obrtni metalni prsten za spajanje klatna i potpore, teg ili više tegova koji su se stavljali sa kraće strane klatna, sistem užadi, za povlačenje ručice, i korpa odnosno vreća, jastučić za smeštaj projektila, koja je uglavnom visila na konopcu odgovarajuće dužine.
Kada se projektil smesti u vreću tegovi se povlače naniže primenom snage ljudi - rukovaoca brikolom, što dovodi do velikog i ubrzanog pomeranja dužeg kraka klatna. Kada se ruka nađe u vertikalnom položaju, metalni prsten fiksira konstrukciju u kojem trenutku se akumulirana energija prenosi sve do vrha ručice i vreće koja izbacuje projektil.
Prostija varijanta brikole bez tegova i vreće za projektil nosila je francuski naziv pjerijer (uglavnom je i korišćena u Francuskoj). Kod pjerijera se projektil stavljao u korpu fiksiranu za kraj dužeg kraka klatna. Ova bacčka sprava se još pežorativno nazivala i “katapultom za žene i decu” jer nije bila potrebna velika snaga za njeno korišćenje, pa je često zaista i davana slabijim članovima odbrane nekog utvrđenja da je koriste protiv napadača i gađaju ih preko ivice zamka.
