BEDEM, ODBRAMBENI ZID
Bedem je naziv za deo zaštitnog građevinskog elementa neke veće konstrukcije ili infrastrukture, poput utvrde, zamka ili čitavog grada. Sinonimi za bedem su grudobran, odbrambeni ili zaštitni zid, i kao što im ime kaže ovi elementi odbrane služili su da zaštite neku bitnu geografsku lokaciju, obično naselje ili vojno utvrđene od potencijalnih osvajača.
Bedem se od običnog zida razlikuje po tome što ima brojne pridodate elemente, kao što su tornjevi, osmatračnice, stražarnice, skloništa, šančeve, pokretne mostove, zamke, kapije, skladišta oružja, vojne barake itd. Pored toga, bedem nije morao imati standardni oblik i izgled ravnog zida, već su često figurirali uvijeni, okrugli i elipsasti konstruktivni elementi, kako bi se povećavala zaštitna površina, a osvajačima otežao pristup u što većoj meri.
U istoriji su bedemi najčešće pravljeni u vidu kamenih zidova (mada su korišćeni i brojni drugi materijali) koji su opasivali utvrđenja ili varoši punim svojim obimom. Postoje međutim i primeri građevinski zahtevnijih i većih grudobrana kojima je pokušano da se obuhvati jedna veća geografska regija, kao što su to naravno Veliki kineski zid, Zidovi Benina, Hadrijanov zid u Britaniji, kiklopski zid Rajgir (u Indiji), ali i jedan imaginarni ali veoma popularni primer iz mitologije - zidovi Atlantide.
Na planinskim terenima bedemi su korišćeni i kombinovani sa tornjevima i branama sa ciljem da se planinske udoline u celosti zatvore i zaštite od mogućih napada. Takve konstrukcije nose germanski naziv leciji (Letzis). Pored stena i klisura veoma česti elementi terena koji su kombinovani sa bedemima bili su vodene površine - reke, obale jezera ili mora, ali ivice pustinja, kamenjara i drugog nepristupačnog i nezgodnog terena.
Bedemi su mogli da se prođu samo na određenim mestima koja su obično imala ulazne kapije i tornjeve, što je znatno olakšavalo njihovu odbranu i poziciju branioca unutar grudobrana.
Bedemi su u ranija vremena bili nužnost za svaki grad koji je želeo da opstane, bez obzira na to o kojem delu sveta govorimo.Grad Uruk u starom Sumeru je jedan od najstarijih primera naselja sa brižljivo planiranim i izgrađenim odbrambenim zidom. Nakon starih Sumerana, Vavilonci, Asirci, Persijanci, Grci Rimljani i stare kineske dinastije jesu one civilizacije koje su pravile najveće, najizdržljivije i istorijski najpoznatije bedeme.
Što se tiče još nekih gradova koji su imali impozantne zaštitne zidove, moramo spomenuti legendarni Vavilon, hebrejski Jerihon, Mikenu, Korint, Atinu, Rim, zabranjeni grad Pekinga, Jerusalim, srednjevekovni London, Jork, Lion, Pariz, Kordobu, Milano...
Veliki kineski zid, svakako najveći odbrambeni bedem na svetu, ali i jedna od najvećih konstrukcija napravljena ljudskom rukom u istoriji čovečanstva, građen je počevši od Kin dinastije (221-207 p.n.e.) sve do Ming dinastije iz 17. Veka. Kineski zid nije služio samo za odbranu već i za granične patrole, kontrolu migracija i trgovine, saobraćaj…
