ALANI - ARIJEVSKI NOMADI
Alani su bili indoevropski odnosno arijski narod čije je ime upravo bilo povezano sa tom etničkom odrednicom (Alani-Arijani). Alani su bili deo šire porodice sarmatskih naroda, mlađeg sloja arijskih nomadskih naroda koji su živeli u Evroazijskim stepama od davnina (najstariji su bili Kimeri, a posle njih Skiti). Na taj način Alani su bili srodni sa Masagetima, Aorsima, i narodom Jankai iz kineskih izvora, a razlikovali su se po poreklu i izgledu od Huna.
Prilikom svojih kretanja ka zapadu (iz centralne Azije ka istočnoj Evropi) Alani su postali dominantan deo Sarmata u oblastima oko Crnog mora. Tada već dolaze u kontakt sa razvijenim civilizacijama Mediterana, pa ih Rimljani spominju već u 1. veku n.e. Alani su se iz područja oko Crnog mora često sukobljavali sa Parćanskim carstvom i kavkaskim provincijama Rimskog carstva.
Međutim, već početkom 3. veka njihovu dominaciju u ovom delu sveta ugrožava i prekida novopridošli narod Gota sa severa Evrope. Tada dolazi do snažnog mešanja ova dva naroda koja su imala zaista različite i karakteristične, pa ipak duboko ukorenjene i temeljne kulture, zbog čega nije došlo do asimilacije nijednog od dva naroda, već stvaranja nove kulture. U onoj meri u kojoj su Goti postali nomadski konjanički narod od tog doba, u toj istoj meri su Alani postali germanizovani, prihvatajući dosta od jezika, religije i običaja Gota i Vandala.
Čitava ravnoteža moći se ponovo promenila i poremetila kada su naišle hunske horde sa istoka i porazile Alane i Gote, oko 375. godine. Tada je veći deo Alana krenuo u nove seobe ka zapadu, zajedno sa brojnim germanskim plemenima. Alani su zajedno sa Gotima učestvovali u čuvenoj Bitci kod Jedrena 378. godine kada je ubijen rimski imperator Valens. Alani su se dodatno podelili kada su neke grupe ostale da se bore u ime i za račun Rimskog carstva protiv novih osvajača, a druge krenule dalje ka zapadu.
Alani su prešli Rajnu 406. god. zajedno sa Vandalima i Svebima, naseljavajući se u Galiji, današnjoj južnoj Francuskoj i gradovima Orleanu i Valansu. Tada su Alani pomogli Vandalima u Bitci protiv Franaka, gde bi ovi (Vandali) pretrpeli strašan poraz i verovatno bili izbrisani iz istorije.
Oko 409. godine jedan deo ovih galskih Alana pridružio se Vandalima u prelasku preko Pirineja i naseljavanju Iberije u oblasti Lusitanije. Drugi deo Alana ostao je u Galiji i imao istaknutu ulogu u zaustavljanju Hunske najezde pod Atilom, i to u Bitci na Katalonskim poljima 451. godine. Kasnije međutim ovaj ogranak Alana potpuno je asimiliran tokom ratnih ali i ekonomsko-političkih sukoba Franaka i Vizigota i prestao je da postoji.
Iberijske Alane je porazio vojni savez Vizigota i drugih germanskih plemena 418. godine, a nakon toga Alani postaju vazali Vandalima oko 420. godine. 428. godine Vandali i Alani prelaze preko Gibraltaraskog moreuza u Severnu Afriku, gde osnivaju veoma moćno kraljevstvo (“Kraljevstvo Vandala i Alana”) koje je trajalo sve do Justinijanovih osvajanja u 6. veku.
Na Iberijskom poluostrvu Alani su ostali poznati u istoriji kao odgajivači jedne odlične rase ratnih i lovačkih pasa, koja je nazvana Alan (ili Alaunt), podvrsta Molosera. Iz Španije su psi rase Alan postali rašireni po Evropi i korišćeni su za dobijanje nekih savremenih rasa poput velikog nemačkog mastifa, velike danske doge i francuske doge.
Onaj deo Alana koji je ostao pod vlašću Huna posle smrti Atile i raspada Hunskog carstva uspeo je da se izbori za samostalnost i da obrazuje samostalno kraljevstvo na Kavkazu u Srednjem veku, koje se održalo do Mongolskih osvajanja iz 13. Veka. Ti Alani su preci današnjih Oseta (država Osetija u sklopu Ruske federacije).
Istoričari opisuju Alane kao visoke ponosne ljude, većinski sa plavim kosama i svetlim očima, iako je bilo i riđih i smeđih, u zavisnosti od plemena. Na taj način Alani su se unekoliko razlikovali od ostatka sarmatskog življa (čiji su ratnici opisivani uglavnom sa tamnijim kosama i bradama), kao i od Skita i Huna, pa su se tako lakše mešali sa novopridošlim germanskim življem u oblasti Crnog mora jer su im po izgledu bili slični.
Pored toga, navodi se da su Alani borben i ratnički narod, koji je pronalazio zadovoljstvo u životu punom opasnosti i bitaka. Svaki Alanski ratnik smatrao je sebe srećnim ako pogine u boju, jer je to bila časna i dobra smrt. Kaže se takođe da su uzimali glave svojih palih protivnika kao trofeje, i da su, poput ostalih Saarmata, prinosili žrtve božanstvu u obliku dugog ratničkog mača zabodenog u zemlju, što je jedinstven zabeležen slučaj u istoriji da se ratno oružje personifikuje kao božanstvo.
Svi protivnici Alana hvalili su njihovu hrabrost u boju, i ratničko umeće, a Rimljani su bez pitanja uzimali u vojnu službu svakog alanskog ratnika koji bi se ponudio da vojeva za platu, jer su Alani bili nepriosnoveni konjanici (izuzev Huna koji su im bili jednaki protivnici, ako ne i bolji).
Alani/Sarmati su tako uspeli da ostave svoj trag i u legendama i mitovima rimske Britanije, gde su slati u ime Rima, vojevali kao zaštitnici bespomoćnog lokalnog življa od domaćih obesnika i stranih osvajača (baš kao pravi srednjevekovni vitezovi kojima će ostati kao uzor). Svi znamo za čuvenu legendu o kralju Arturu i maču iz kamena, gde se pronalaze brojni elementi Alanske ratničke kulture.
Kao i drugi konjanički narodi Alani su u boju dosta koristili taktike čarkanja, i brzih prepada, gde bi na brzinu napali neprijatelja (opljačkali i poharali dragocenosti ako je to bilo moguće) a zatim se još brže povlačili na svojim hitrim konjima. Za razliku od nekih drugih ratnićkih naroda međutim Sarmati nisu povlačenje i bekstvo smatrali sramotom, već šansom da se novi plen i ratna slava osvoje sledećeg dana.
Alanska vojska sastojala se od jedne kompaktne celine poređane u veći broj redova jahača na konjima. Rimski vojni stratezi i istoričari opisuju da se alanska konjica delila na veći broj odreda, i to nekoliko koursoresa (napadača) i defensoresa (odbrane). Odredi koursoresa naizmenično su jurišali na neprijatelja i povlačili se, dok su defensoresi štitili bokove i pozadinu ove konjaničke napadačke mašinerije, ali se takođe i uključivali u bitku kada bi bilo jasno da Alani pobeđuju i da je potreban finalni udar.
Što se tiče vojne opreme, Alanski ratnici bili su opremljeni kao većina elitne konjice tog doba, sasvim identično ostatku Sarmata, koje smo već opisali. Nezaobilazni delovi opreme bili su kompozitni-verižni oklop, kupasti šlem (dodatno razvijen kod Alana), dugačko koplje, luk i strele, dugačak pravostrani mač, bodež, i koplja za bacanje. Mnogi alanski jahači su pored toga i sagaris, masivnu konjaničku bojnu sekiru/pijuk/čekić.
Naravno, preovlađujuća snaga Alana poticala je od snage njihove konjice, pa je odgoj prvoklasnih ratnih konja bio bezuslovni imperativ života među Alanima.
