TEBA - KOLEVKA GRČKIH MITOVA
Teba je bio najveći grad u starogrčkoj oblasti (zemlji-državici) Beotiji i vođa Beotskog saveza. Kao veoma razvijen i snažan grad-država, Teba je bio u dobrom delu starogrčke istorije najveći takmac i pretnja Atini, a pored toga se često sukobljavao i sa Spartom, pa ga danas posmatramo kao treću vojnu silu grčkog sveta iz Klasičnog perioda.
Beotija je bila naseljena od najstarijih doba a Teba je igrala veliku ulogu u grčkim mitovima, kao poprište priča o Kadmu, Edipu, Dionisu i drugim temama. Već u Bronzano doba Teba postaje jak utvrđeni grad, pa ne čudi što je i u okviru Mikenske civilizacije bio veoma važno urbano središte.
Iz mitova dobijamo materijal i o prvim “istorijskim” događajima i ličnostima Tebe. Legendarni kralj Tebe u Bronzano doba zvao se Kadmo koji je po mitu poticao iz Fenikije da bi se naselio na grčkoj obali, osnovao tvrđavu Kadmiju i preneo Grcima veštinu pisanja. Kadmo je opisan kao veliki ratnik koji je ubio strašnu aždaju. Tom prilikom nabrojana su i oružja koje je koristio, oštri mač i koplje, kao i metalni oklop i lavlju kožu kao zaštitu od udaraca aždajinih kandži.
Grčki mitovi govore kako je od zuba ubijene aždaje nastala vojska Tebe. Naime, po savetu boginje Atene Kadmo je posejao aždajine zube po zemlji odakle izraste čitav odred naoružanih ratnika sa oklopima, štitovima i kopljima. Najhrabriji i najsnažniji među njima postali su zapovednici vojske i svi su redom zavetovali vernost kralju Tebe.
Ratovi Beotije sa susedima u staro doba (Gvozdeno doba po našoj hronologiji) detaljno su opisani u drugim mitovima, kao što je onaj o Edipu i legendi koja nosi naziv “Sedmorica protiv Tebe”. Edip je bio mudar i plemenit kralj Tebe ali se nesrećnom igrom sudbine oženio sopstvenom majkom, što je dovelo do niza tragičnih događaja između kojih i borba njegovih sinova za presto, i ratovanje države Beotije protiv susednog Argosa, koji je takođe bio snažan grad-država.
“Sedmorica” se odnosi na sedam zapovednika vojske odnosno na koaliciju grčkih gradova protiv Tebe. Teba se u ovom ratu (koji se zove i “Prvi tebanski rat”) održala i pobedila a sedmorica protivničkih generala poginula su tokom borbi. Drugi Tebanski rat koji se zove i Rat Epigona, vodili su naslednici sedmorice generala kako bi osvetili svoje očeve. Iako je Teba poražena u drugom ratu istorija ne beleži da je pala pod vlast nekog drugog grčkog grada, već samo da je došlo do smene vladara.
Što se tiče suparništva sa druge dve vodeće grčke sile, Teba je tokom grčko-persijskih ratova i Kserksove invazije na evropsko kopno bila na strani Persije, odluka koja je delimično poticala iz vekovne mržnje prema Atinjanima, kao i od nužnosti trenutka, jer bi Persijska vojska svakako osvojila i potčinila Beotiju. Pored toga, Teba je uspela da nadmaši i samu Spartu u taktici i strategiji hoplitskog ratovanja, pa je tako bitka kod Leuktre 371. godine p.n.e. dovela do okončanja prevlasti Sparte u staroj Grčkoj, kada su tebanske falange do nogu potukle Spartance, i to primenom nove taktike raspoređivanja vojnika.
Tebanska nadmoć i vlast nad drugim gradovima-državama u staroj Grčkoj međutim bila je vrlo kratkog veka jer su Beoćani imali tu nesreću da se na severu rapidno razvije i ojača još jedna helenistička država - Makedonija u doba Filipa i Aleksandra. 335. godine p.n.e. makedonske snage su pobedile Tebance na bojištu a zatim i razrušile grad, što je bio kraj snova o proširenju Beotskog saveza na sve državice Egeja.
