RANA ISTORIJA ATINE U KLASIČNO DOBA
Atina je bila starogrčki polis nastao širenjem i razvojem Jonske grupe naroda u Egeju, za razliku od Spartanaca koji su bili Dorani. Istorija Atine, jednog od najznačajnijeg grada-države u staroj Grčkoj, oslanjala se u najvećoj meri na pomorska istraživanja i osvajanja, kao i na borbu proriv stranog zavojevača (Persije), a zatim i borbu protiv Sparte i njenih saveznica, gde su pomorske bitke često igrale odlučujuću ulogu. Zbog toga je izlazak na more i održavanje snažne mornarice najčešće bio vrhunski zadatak i cilj atinskih državnika.
Da se podsetimo, za razliku od drugih većih urbanih centara u doba Mikenske civilizacije, kao što su to bili sama Mikena i Pilos recimo, Atina nije pretrpela veća razaranja i kolaps Bronzanog doba. I pored toga period do 8. veka p.n.e. smatra se Mračnim vekom čitave Grčke, pa tako i Atine. Na početku Klasičnog doba Atina se već pojavljuje kao jedan od vodećih centara trgovine i industrije u regionu. To je bila posledica središnjeg položaja koji je grad Atina zauzimao u grčkom svetu kao i snažnom utvrđenju Akropolisu koji je odbijao napadače, ali takođe i neometanom pristupu moru zbog čega je Atina imala prirodnu prednost nad Tebom i Spartom.
Po legendi Atinom su u Mračno doba vladali kraljevi, što je državno uređenje koje je trajalo sve do 9. veka p.n.e. Atinski kraljevi su bili glavešine najvažnijih zemljoposednika-aristrokrata u Atici, poznatih pod nazivom Eupatridi (“blagorođeni”). Vrlo brzo je međutim vlast kraljeva ograničeva pomoću saveta aristokrata koji je zvao Aeropag koji je postavljao državne zvaničnike, upravitelje-arhonte, i vojne zapovednike-pomelarhe.
Do 7. veka p.n.e. Atina je potčinila i prisajedinila sve druge manje gradove i zajednice ljudi na Atici čime je stvorena najsnažnija i najbogatija država na grčkom kopnu. Međutim time je velika klasa potčinjenog naroda ostala suprostavljena vladajućem manjinskom sloju bogataša zbog čega su nastali učestali građanski neredi i pobune. Aeropag je tada dozvolio jednom od predstavnika vlasti, čuvenom Drakonu, da napiše nove državne zakone koji su međutim propali jer su bili previše strogi (“drakonski”). Kada ova mera nije uspela na scenu atinske istorije se 594. godine p.n.e. pojavljuje Solon, čovek koji je postao jedan od najvećih državnika starog sveta.
Reforme koje je sproveo Solon ticale su se politike ali i ekonomije Atine. U suštini, Solonovim zakonima data je veća sloboda i moć nižim slojevima društva na račun vladajućih Eupatrida, čime je znatno pospešena trgovina u Egeju, pa tako i blagostanje čitavog društva. Solonovim reformama postavljena je osnova za javljanje atinske demokratije - tog najznačajnijeg “izuma” ove starogrčke države.
Pre uvođenja “prave demokratije” Atina je međutim prošla i kroz period tiranije jer su se aristokrati borili do zadnjeg dana da zadrže što veću vlast i bogatstvo za sebe. Tako je 541. godine p.n.e. vlast u Atini zauzeo Pizistrat čija je titula bila tiranin (“onaj koji je vlast zadobio silom”). Pizistrat je međutim bio i veoma voljen i popularan državnik za čije je vreme Atina postala još bogatija i moćnija, i neprikosnoveni centar opštegrčke kulture. Atina je pored toga u ovom periodu ostvarila svoj davnašnji san - pomorsku nadmoć u Egeju i šire, čime su stvorene mogućnosti za obrazovanje šireg Atinskog saveza država i naroda u ovom delu sveta.
Atina je već u to vreme imala bogatu mrežu kolonija i zavisnih gradova-država po čitavom Mediteranu, u Jonskom moru kao i na obali Male Azije. Upravo su jonski gradovi Male Azije, bili prvi svedok rađanje nove sile na istoku koja će neizbežno doći u sukob sa starogrčkim svetom i razjedinjenim grčkim gradovima-državama. Ta sila na istoku bila je moćna Persija koja je težila za početak da osvoji čitavu Malu Aziju, pa su grčki gradovi na obali bili velika prepreka u tome.
Atina je požurila da pomogne svojoj jonskoj sabraći u Aziji čime je otpočeta Jonska pobuna, odnosno rat između Grka i Persijanaca na obalama Egejskog mora, što je bio pojam veoma sličan savremenom “Svetskom ratu” jer su Grcima pomagali i mnogi drugi evropski narodi, dok je pod vlašću Persije praktično bio čitav tada poznati razvijeni azijski svet, osim daleke Kine. Grčko-persijski ratovi otpočeti Jonskom pobunom 499. godine p.n.e. označavaju novi veliki period u razvoju Atine.
