SPARTANSKA MORNARICA
Već smo rekli da pored pešadije Spartanci nisu ulagali mnogo truda da razviju ostale rodove svoje vojske. To je važilo za konjicu, ali se naročito može primeniti na mornaricu, odnosno na tehnike brodogradnje, moreplovstva i pomorskih bitki, u čemu su Spartanci tokom čitave svoje istorije zaostajali korak ili dva za svojim grčkim takmacima - pre svega Atinjanima, ali i narodima drugih kultura, kao što su to bili recimo Kartaginjani ili Persijanci.
I pored toga istorijski je poznato da su tokom Persijskih ratova Spartanci doprineli zajedničkim grčkim snagama i malom mornaricom od 20-ak trirema. O grčkim triremama, kao jednom od najznačajnijih klasi galija u Klasičnom dobu pričaćemo na posebnoj stranici. Takođe, sveopšti zapovednik pomorskih snaga bio je Spartanac, što pre svega može odražavati prevlast Sparte u grčkom svetu generalno, a ne toliko znanje i veštinu tog vojskovođe lično. I pored toga sasvim je sigurno da su Spartanci dakle bili upoznati, ako ne i sasvim upoznati i vešti u pomorskom ratovanju.
U svojim pomorskim poduhvatima međutim Spartanci su se dosta oslanjali na svoje saveznike koji su tradicionalno bili bolji moreplovci, i to uglavnom na Korinćane. U trenutku izbijanja Peloponeskog rata Sparta je bila nesumnjivo najjača kopnena sila Grčke, dok je na moru bila slabija od Atine i njenog saveza. Spartanci su svojim manjim brodicama neprekidno pljačkali obale Atike, pri čemu su im plovila služila uglavnom samo da prevezu ratnike - teške pešake, hoplite, gde su ovi bili nadmoćniji od branioca. Na kraju je međutim ipak mornarica omogućila Sparti da prevagne nad Atinom.
Uz izdašnu novčanu pomoć Persijanaca koji su drage volje finansirali bratoubilački rat u Grčkoj spartanski komandant flote odnosno navarh (vrhovna titula pomorskog zapovednika kod Spartanaca) pod imenom Lisander uspeo je 407. godine p.n.e. da oformi snažnu mornaricu i da uspešno suzbije prevlast Atine u Egeju.
Spartansko ratovanje na moru bilo je kratkog daha međutim i nije uspelo da preživi sve nedaće Korintskog rata. U Bitci kod Kridusa 394. godine p.n.e. spartansku mornaricu je rasturila ujedinjena atinska i persijska flota, čime je označen kraj kratke spartanske dominacije na moru. Smrtni udarac spartanska mornarica doživela je 376. godine u Bitci kod Naksosa.
Spartanskom mornaricom komandovali su navarsi koji su postavljani strogo na period od jedne godine, i koji nisu imali pravo da se kandiduju dve godine zaredom (a možda i nikada ponovo?) Niži mornarički zapovednici zvali su se epistoleji, i oni su bili redovni i stalni vojnici u spartanskoj mornarici. Obično se iz redova epistoleja birao navarh za tu godinu.
