KONJI I KONJICA U IBERIJI

Iberijci su gajili veliko poštovanje prema konjima, pretvarajući ih u svojim pričama i legendama u stvorenja potekla od boga. U vremenima rata konj je u najstarije doba igrao manju ulogu (Bronzano doba) da bi vremenom postao simbol prestiža kao i prevozno sredstvo do bojišta. Na kraju su konji i jahači na konjima postali glavnooružje rata. Iberija je imala tu sreću da bude bogata konjima visokog kvaliteta. Zbog toga je Iberijska konjica postala jedna od najboljih u starom svetu. Iberijski konji su bili brzi i okretni baš kao Numidijski, a s obzirom da su gazili po teškom terenu Iberije, i veoma izdržljivi.

Konjanici ili ekviti igrali su suštinski bitnu ulogu u pre-rimskom svetu Iberije, znatno veću nego što je to bio slučaj u Grčkoj, Etruriji i Italskim kulturama. Pisani izvori spominju ovu elitnu konjicu Evrope pod nazivom Merici ili Alucijusi, kao i kvadraginta nobiles ekvites na latinskom. Rimljani su od samih početaka kontakta sa kulturama Iberije želeli da prisvoje tu i takvu konjicu u svoju vojsku, što se vremenom i desilo. Iberijski konjanici bili su ustvari pripadnici vladajuće klase u opidima (gradovima) Iberije i vođe plemenskih vojski. Iberijski plemići su tako prvi romanizovani, znatno pre šireg sloja seljaštva i slobodnih građana Iberije.

Iberijska konjica ili ekvitatum razvila se od keltiberskih konjaničkih plemića koji su služili u vojskama razvijenijih kultura Mediterana, poput Kartagine i Rima. Keltiberski ekvitatum imao je istu ulogu kao konjica kod Kelta iz centralne Evrope - nju su činili pripadnici vladajućeg sloja iz gradova-država i njegove šire okoline. Na taj način se i sprovodila strategija borbe uz podršku konjice. Konjanici su naime pre svega igrali pomoćnu ulogu, ulogu praćenja i izviđanja položaja protivnika, kao i gonjenja slabo oklopljenih pešaka. Kada bi se međutim našli u pravoj borbi oni su silazili sa konja i borili se na nogama, u herojskoj tradiciji Bronzanog doba, što je običaj koji je trajao u Iberiji sve do doba Cezara.

S obzirom da su konjanike činili pripadnici vladajućeg plemstva i ovde se beleži institucija megdana, odnosno borbe “jedan na jedan”. Obično je pre odlučujuće bitke sa Kartaginjanima i Rimljanima neki od iberijskih vođa ili plemenskih kraljeva tražio da se bori sa najvećim ratnikom iz redova neprijatelja. Međutim, čak i ako bi neprijatelj pristao na takvu neku paradu, pa čak i kada bi iberijski ratnik izašao iz megdana kao pobednik, nije bilo nikakve garancije da će Iberijska vojska smanjiti svoje žrtve ili pobediti u ratu. Štaviše, često se dešavalo suprotno.

Konjanici prikazani na grnčariji iz Numansije i Valencije naoružani su mačevima, kopljima, džilitima, šlemovima, štitovima i štitnicima za noge.

Vremenom je došlo do omasovljenja konjice u Iberiji, naročito od 5. veka nadalje. Najveći broj konjanika u Iberiji pripadao je ekvitima caetratima, odnosno lakoj čarkaškoj konjici. To je bila veoma korisna i pokretljiva konjica. Njihovi pouzdani i robusni iberijski konji i njihovo umeće u borbi nadomestili su nedostatak oklopa i težeg naoružanja. Ekviti cetrati su bili naoružani sa nekoliko džilita i standardnom iberijskom kombinacijom falkate i caetre. To su bili veoma dobri jahači, ali nisu imali oklop niti neki veći štit (proto-skutum).

Ekviti cetrati su dejstvovali kao čarkaši, pokretna konjica koja je nosila veći broj džilita i bacala ih na formacije neprijatelja, ostajući istovremeno van dometa protivničkih koplja i oštrica. Na taj način se oslabljivao napad neprijatelja, čime je ovaj bio podložniji kontranapadu lakih iberijskih pešaka ili težih skutarija.

Konji iberijskih ekvita bili su posebno uvežbavani za tihe napade, zasede i gerilske prepade. Oni su učeni da ostanu tih i da leže na zemlji u svim situacijama, i da strogo poštuju naredbe jahača. Zbog toga su Iberijci uspevali da ostvare brojne prevare i iznenađenja na bojištima.

Nešto bolje opremljenija jedinica konjanika u Iberiji zvala se kurisija. Kurisi se po svojoj veštini i taktici ratovanja nisu mnogo razlikovali od caetrata. Jahali su brze agilne konje ali su imali i srednji tip zaštite za telo u vidu bronzanih šlemova i metalnih prsnika preko kožnih oklopa. Zbog toga su pored uloge čarkaša mogli da igraju i ograničenu jurišnu i probojnu ulogu na bojištu, uglavnom protiv lakih i srednje teških pešaka. Pored manjeg štita i kraćeg sečiva (iberijski bodež ili mač) nosili su i duže probodno koplje.

Zbog svoje opreme kurisi su bili odlična vojna jedinica protiv lake konjice jer su bili podjednako brzi a pored toga i naoružani dužim kopljima. Na taj način su u stvari kurisi predstavljali odličnu zaštitu svojih lakih pešaka i retko kada bi se i sami zaletali u srce bitke.

Najopremljeniju klasu iberijske konjice činili su oni jahači sa ljuskastim ili verižnim oklopima. Njihov broj je međutim bio sasvim mali i vrlo retko je čitava jedinica bila sastavljena od takvih ratnika. To su uglavnom bili elitni ratnici, ratne vođe i plemenski prinčevi koji su predvodili svoje vojske pešaka.