NAPADAČKO ORUŽJE ITALIKA
Opisi napadačkog i odbrambenog oružja koje su koristili ratnici Italskih naroda, a naročito Samniti, potiču iz veoma šturih pisanih izvora poput rimskog istoričara Livija, Plinija Starijeg, kao i sa freski koje su nađene u oblasti Kaudina i Hirpina (samnitska plemena). Takođe se među likovnim izvorima o naoružanju Italika izdvajaju i zidne slike sa grobnica u severnoj Lukaniji. Vredni pomena su i grobni nalazi iz nekropole blizu malih italijanskih naselja Kampo Konsolino i Trakole. Širom Evrope se u muzejima takođe mogu naći tzv. “Kapestrano ratnici”, bronzane figure samnitskih ratnika. Ovi izvori znanja pomažu nam da opišemo oružje Italika od kasnog Bronzanog doba do perioda Građanskog rata u Rimu, dakle u periodu čitavog I milenijuma p.n.e.
Među oružjima sa sečivima za posecanje i probadanje bodeži svakako imaju istaknuto mesto u naoružanju Italika još od najstarijeg doba. Bodeži domorodaca Italije pravljeni su u obliku izduženih pravostranih trouglova. Kod nekih primeraka postoji umetni jezičak koji se prekrivao drvenih pločicama ili drugim materijalom kako bi se oformila drška. Kod drugih tipova međutim drška je pravljena posebno i spajana žicom i zakivcima.
Daga je bio naziv za vrstu dugačkog bodeža ili kratkog mača, sličnog po obliku kraćim primercima. On potiče iz kasnog Bronzanog doba. Pored ovih, Od ovakvog oružja potiče i reč dagger (eng. bodež) koja je svoje mesto našla u brojnim romanskim i germanskim jezicima. Od daga je nastao rimski gladijus koji ćemo opisati u okviru Rimske civilizacije.
Italici su pravili različite vrste noževa, odnosno jednosečnih oružja i višenamenskih alatki. Italski noževi su se u suštini pravili od jednog komada metala gde je na dršku otpadao masivniji deo, a na sečivo tanji izduženi deo. Drške noževa su često imale oblik glave ptice, i jasno se vidi kontinuitet sa tradicijom Kulture Polja sa urnama, Bronzane evropske kulture od koje su nastali gotovo svi glavni gvozdeni narodi.
Od jednosečnih noževa izdvajaju se nešto duži primerci koje možemo klasifikovati u makaire. Drugi poseban tip jeste široki nož koji je nosio naziv secespita, a koji je korišćen još u Rimsko doba, kao žrtveno oružje. Njime su se naime otvarale iznutrice životinja radi gatanja. Secespita je imala široko trapezoidno sečivo i kratki tanki jezičak za dršku.
Među istraženim primercima naoružanja Italika svoje mesto imaju i mačevi. Italski mačevi su pravljeni sa širokim umetnim jezičcima koji su imali krilca. U jezičke su stavljani komadi kosti ili drveta čime se dobijala drška. Njihov oblik je bio izduženi list sa proširenjem na poslednjoj trećini dužine sečiva, kao kod keltskih mačeva. Jabučica ovih mačeva je posebno izrađivana i imala je oblik trapezoida ili zaravnjene kupe.
Takvi mačevi nađeni su i među ostacima Vilanovske kulture, odnosno među Etrurcima sa severa. Velike paralele mogu se izvući između ovih opšteitalskih i mikenskih mačeva, što svakako potvrđuje tezu o snažnoj trgovinskoj vezi ove dve kulture. Kanije za ovakve mačeve pravljene su od bronzane ploče. Usta kanija imaju metalni obod od jednog komada prstena, često sa šarama životinja, kao što su to bile recimo kvadrige (četiri upregnuta konja u dvokolice). Podjednako lepo je ukrašavan i šap, vrh kanija, od metala.
Nešto mlađi i noviji tipovi od “jezičaka sa krilcima” jesu antenski mačevi, koji svoje ime duguju elementima drške koji štrče kao neke antene ili bolje rečeno rogovi. Antenski mačevi već pripadaju Gvozdenom dobu, između X i VIII veka p.n.e.
Abruzijski (po mestu gde su nađeni) mačevi su još mlađi i oni pokazuju jasan uzor za kasnije spate i poluspate rimskih vojnika. Oni imaju kopljasto usko sečivo i pravljeni su u jednom komadu sa drškom i štitnicima. Štitnici su ovde glavna vizuelna karakteristika koja se ne javlja kod starijih tipova sečiva u čitavoj Evropi, tanki su i u obliku vodoravne šipke (krstasti štitnici). Jabučice su pravljene u obliku polulopti ili valjkova i služili su da se ostvari bolji stisak.
Zanimljivo je da je drška abruzijskih mačeva prekrivena gvozdenim pločicama. Kanije su sa druge strane pravljene od drveta, sa ustima od gvozdenog prstena. Po svom obliku i jednostavnoj konstrukciji abruzijski mačevi su bili veoma funkcionalna i često korišćena bojna oružja
Pored sveopšte primene sečiva Italici su, kao i većina drugih naroda starog doba, bili preovlađujuće kopljanički ratnici. Nalazi glava za bojna koplja Italika su brojna širom Italije, a ovi primerci ne razlikuju se mnogo od koplja Grka, Ilira ili Kelta. Pronađena su tako koplja sa trouglastim vrhovima, u obliku lista i izduženog lista.
Gotovo svi pronađeni primerci koplja imaju navlačni deo u koji se uglavljivala drvena držalja. Italici su koplja koristili gotovo podjednako često za bacanje i probadanje, tako da su pronađeni primerci različitih dimenzija. Identična manja gvozdena koplja otkrivena su kod Kelta.
Italska manja koplja za bacanje, džiliti, bacana su uz pomoć amentuma, kožne trake kojom se povećavala brzina izbacivanja, slično kako je u tome pomagala praistorijska alatka pod nazivom atlatl. Samniti su bili poznati čarkaši a njihove džilitske jedinice zvale su se lanceari samniti.
