ITALSKA PORODICA NARODA
Italska porodica široke indoevropske grupe naroda smatra se domorodačkim stanovništvom Italije u Gvozdenom dobu. Ona je nastala, preciznije rečeno odvojila se od evropskih “Keltskih Italo Germana” u Bronzanom dobu Evrope naseljavanjem na Apeninskom poluostrvu u III i II milenijumu p.n.e. Za razliku od susednih (a pri tom razvijenijih) kultura i naroda koji su u sebi imali strane elemente (Etrurci-Anadolci, Rimljani - potomci Trojanaca, stanovnici Sicilije - Grci i Feničani) italski narodi su bili autohtone i izolovane kulture Italije.
Ovo je međutim značilo da su u kulturnom, tehnološkom i vojnom pogledu (koje nas interesuje) bili u zaostatku par vekova, nastavljajući da žive u tradicionalnim obrascima života Gvozdenog doba, čak i kad su narodi oko njih (Grci, Kartaginjani, Rimljani) zakoračili u Klasično doba razvoja. Živeći uglavnom u slabo pristupačnim brdovitim i planinskim regionima Italije, Italici su vodili žestoke borbe da očuvaju svoju nezavisnost od razvijenijih kultura Mediterana, ali u tome na kraju nisu bile uspešne.
SABINI
Sabini su bili stari italski narod koji je živeo u regionu centralnih Apenina i delu Lacija pre osnivanja Rima. Sabini su se neposredno pre osnivanja Rima podelili u dva naroda, što se opisuje u rimskim legendama. Stanovništvo bliže Rimu preselilo se u novi grad i ujedinilo sa Latinima, od čega su nastali Rimljani. Drugi deo Sabina ostao je da živi u planinama, i borio se protiv Rima za svoju nezavisnost, zajedno sa drugim italskim narodima. Nkaon potčinjavanja svi Sabini asimilovani su u Rimsku republiku.
Po rimskim istoričarima Sabini su delimično imali grčko poreklo. Naime, oni su bili srodni sa Umbrima i nastali su mešanjem grčkih (egejskih) osvajača Pelazga koji su želeli da se nasele na teritoriji Umbrije. Rimljani su agresivnost i ratničku prirodu Sabina objašnjavali njihovim grčkim korenima. Sabini su sami verovali da imaju srodničke veze sa Lakademonjanima (Spartancima), prvim Doranima koji su se naselili na Peloponezu.
Po rimskim legendama osnivači grada Rima oteli su sabinske žene kako bi se naselio tek izgrađeni grad Rim. To je ustvari odjek stare podele Sabinskog naroda na nekoliko rodova, od kojih je jedan odlučio da se naseli u grad Rim. To je dovelo do rata između Rimljana i Sabinjana sa planina. “Otmica Sabinjanki” ili “Silovanje Sabinjanki” bio je čest motiv u rimskoj umetnosti.
UMBRI
Umbri su bili italski narod u starom dobu Italije, pre prevlasti Rima. Region koji se zove Umbrija postoji i dan danas, i nalazi se u severoistočnom delu Italije. Najstariji umbrijski gradovi naseljeni su i izgrađeni u periodu od 9. do 4. veka p.n.e. na dobro branjenim pobrđima i planinama Umbrije.
Rimljani su ih nazivali Ombrima, i smatrali su da su oni potomci prastarog keltskog plemena. U Gvozdeno doba Evrope je zaista postojalo keltsko pleme Ambroni naseljeno u dolinama Alpa, pa ova tvrdnja može imati neke elemente istine. Umbri su smatrani najstarijim narodom u Italiji. Od najstarijih vremena ratovali su sa Etrurcima od kojih su grdno nastradali. Naime, Etrurci su tokom više vekova uništili preko 300 umbrijskih gradova!
Među Umbrima nije postojao vrhovni kralj već su dva odrasla Umbrijca nosila titulu glavnog magistrata ili uhtura, i obuhvatali su političke i verske funkcije. Drugi državni zvanični zvali su se marone i kvestur (rimski kvestor).
Najstariji umbrijski urbani centar bio je Peruđa. On je međutim pregažen od strane Etruraca u 5. veku p.n.e. Drugi poznati umbrijski grad bio je Asisi (rimski Asisium). Po mitu, ovaj grad osnovao je ilirski plemić Dardan 847. godine p.n.e., što povezuje Umbre sa Ilirima.
Umbrijsko društvo bilo je podeljeno na posebne klase, u zavisnosti od vojničkog čina. Umbrijci su relativno rano ušli u sastav Rimske republike, a tokom istorije četvorica umbrijskih aristokrata postali su rimski senatori. Rimljani su osnivali latinske kolonije u Umbriji još u 4. veku, a tokom 3. veka završen je proces osvajanja ove italske zemlje. Pretorijska garda rimskih careva popunjivana je mladićima iz Etrurije i Umbrije.
OSCI
Osci, koji su se još zvali Opici, Opsci, Obci, bili su stari italski narod koji je živeo u Kampanji i Laciju. Govorili su oskanskim jezikom kojim su govorili i njihovi srodnici sa juga, Samniti. Osci su živeli između Samnita i Rimljana, pa su brže i lakše potpali pod rimsku vlast. Iako su bili ratoborno pleme nikada realno nisu napravili veće probleme širenju Rimske republike. Među prvim italskim narodima su se asimilovali u rimsku kulturu.
Osci su se sukobili sa Rimom još 503. godine p.n.e. kada su se latinske kolonije Kora i Pometija (naseljene Oscima) odmetnule od rimske vlasti. Rimljani su uz velike muke i gubitke ugušili ovu pobunu i sravnili sa zemljom naselja Oska. U drugoj polovini 4. veka stanovništvo Oska živelo je podeljeno u tri plemena: Sidicine, Aurunce i Ausone.
SAMNITI
Samniti su bili narod Italije iz Gvozdenog doba, odnosno savez domorodačkih italskih plemena koji su živeli u Saminijumu, južnoj i centralnoj Italiji, a koji su u istoriji ostali poznati po svojoj žestokoj borbi prema Rimskoj vlasti. Samniti su pripadali široj Sabinskoj grupi naroda i predstavljali su savez četiri plemena: Hirpina, Kaudina, Karacena i Pentra. U jednom periodu istorije su čak bili i saveznici sa Rimljanima protiv zajedničkog neprijatelja - Gala, ali su uglavnom ratovali sa Rimom, i to u nizu od tri rata, u 4. veku p.n.e.
Uprkos spektakularnoj pobedi nad Rimljanima u Bici kod Kaudinskih viljuški, koja je vođena 321. godine p.n.e. Samniti su na kraju potčinjeni. Iako ozbiljno oslabljeni Samniti su i pored toga pomagali Piru i Hanibalu u njihovim ratovima protiv Rima, a u svim građanskim ratovima koje je republika i imperija Rima imala tokom svoje duge istorije Samniti su se trudili da podriju i nuište centralnu vlast. Zbog toga je 82. godine p.n.e. rimski diktator Lucije Kornelije Sula sproveo etničko čišćenje nad Sabinima, nakon čega sve grane ove italske porodice naroda nestaju iz istorije.
