RATNICI (PALEO)VENETA
Veneti, koji su se takođe zvali Heneti na latinskom, ili Enetoi na grčkom, bili su Indoevropski narod, koji su naseljavali severoistočnu Italiju, u oblasti koja odgovara savremenoj regiji Veneto, kao i gradu Veneciji, što su sve nazivi koji potiču od ovog starog naroda. Venete po njihovoj postojbini ali i drugim etničkim karakteristikama možemo smatrati i mešavinom ili prelaznim narodom između Kelta, Ilira i Italika.
U Italiji su se ovi stari narodi takođe zvali i Paleoveneti, odnosno stari Veneti. Vrlo je moguće da su oni bili srodnici sa keltskim plemenom Veneta koji su se naselili na obali Bretanje, u Francuskoj. Mnoga plemena koja su smatrana Ilirima, poput Karna, Hsitra i Liburna bili su ustvari srodnički povezani sa Venetima, ako ne i identični sa njima.
Veneti su bili poznati ratnički narod koji su se u prvo vreme žestoko opirali Rimljanima, da bi kasnije postali njihovi saveznici i pomagali Rimu u odbrani protiv Hanibala i njegove združene vojske Kartaginjana i Gala. Takođe je poznato da su Veneti zarobili i uništili flotu spartanskih plaćenika koji su hteli da pljačkaju obale Italije u 4. veku p.n.e. Ipak, Veneti su najviše ratovali sa Keltskim narodima koji su okupirali veći deo Severne Italije.
Venetska vojska sastojala se od pešadije i konjice. U ranija vremena takođe je poznata primena dvokolica, iako su one nestale iz upotrebe pojavom i jačanjem uloge konjanika, kao i u drugim civilizacijama sveta. Nije međutim poznato da su Veneti koristili strelce. Čini se da su veoma nalik starogrčkoj tradiciji strelci bili prezreni među Venetima, i da su lukovi i strele smatrani “nečasnim” oružjem koje ubija na daljinu.
Što se pešadije tiče ona se delila na laku i tešku. Laku pešadiju činili su čarkaši i jurišnici, a tešku pešadiju hopliti-kopljanici, formirani iz redova plemstva, i njihovi pomagači - štitonoše, koji su nosili zalihe i rezervno oružje.
Koplja Veneta ni po čemu nisu bila posebna niti različita od gvozdenih koplja Kelta ili Ilira. Kraće varijante služile su za bacanje na neprijatelja sa poludistance i njih su koristili čarkaši, a dugačka masivnija su u falangama korišćena za odguravanje unazad i probijanje protivničkih redova. Vidimo da su u tom pogledu Veneti više ratovali nalik starim Grcima nego nalik Keltima. Dugačka koplja delila su se na ona koja su korišćena protiv konjice i ona protiv pešadije. Iako su oba podtipa bila sličnih dužina protivkonjanička koplja imala su i sa donje strane šiljak koji se pri naletu konjice zabijao u zemlju čime se bolje održavao položaj.
Venetski konjanici su često pored koplja bili naoružani i dugačkim zakrivljenim sečivima, nalik makirama ili sikama. Od zaštitne opreme nisu nosili ništa više od bronzanog šlema sa krestom, a ponekad i metalne široke bojne opasače, iznenađujuće nalik geografski udaljenim Tribalima i Tračanima.
Pored ovih ratničkih karakteristika za Venete se znalo da su bili dobri moreplovci i gusari, baš kao i srodni im Iliri. Štaviše, s obzirom da su Liburni pripadali Venetskoj grupi naroda pretpostavlja se da je laka vrsta galije - liburnija - dobija ime upravo po ovim Venetima. Liburnija je bila glavno gusarsko plovilo Ilira sa juga Jadrana, kao i rimske flote u ranim danima razvoja.
