ORUŽJE DANA 06.05.2015. GODINE - VELIKI ŠLEM, ŠLEM VITEZOVA KRSTAŠA
Veliki šlem, koji je takođe imao i nazive “kofa”, “bure” ili “šerpa”, bio je tip šlema sa kraja Srednjeg veka, koji se pojavio tokom 12. veka među Krstaškim ratnicima, i u svojoj razvijenoj formi ostao u primeni sve do 14. veka. Velike šlemove koristili su vitezovi i teško oklopljeni pešaci u većini evropskih zemalja između 1220. i 1540. godine nove ere.
Veliki šlem je po konstrukciji bio relativno prost predmet, sastavljen od zaravljenog cilindra od čelika koji je u potpunosti pokrivao i skrivao glavu, i koji je imao tek male proreze za oči i usta ratnika. Takav oblik dobijan je spajanjem (zakivanjem) nekoliko metalnih ploča, uglavnom pet. U kasnijim varijantama oblik šlema imao je i određene krivine i obline, posebno na vrhu, kako bi se što bolje odbio ili ublažio udarac oružja protivnika. Što se tiče poređenja i veze sa ostalim šlemovima, može se reći da je veliki šlem nastao od nazalnog (nosnog) šlema, to jest od njegove zaravnjene varijante na vrhu.
Između ova dva popularna srednjevekovna šlema postojao je i posredni tip, tzv. “zatvoreni šlem” koji se javio početkom 13. veka.
Veliki šlem je bio veoma masivan i nezgodan za nošenje, pa je sa unutrašnje strane obično imao i podlogu, odnosno neku vrstu platnene ili kožne kape. Zatim je često išla verižna kapuljača odnosno kojf, ili metalna plitka bojna kapa, pa tek onda veliki šlem! Sasvim je jasno da je ovakav sklop bio krajnje naporan za nošenje.
Iako je u odnosu na ranije tipove šlemova poput nazalnog ili spangen šlema omogućavao bolju zaštitu glave, opasno je ograničavao vidno polje i sposobnost ratnika da se kreće i bori. Pored toga masovno proizvedeni veliki šlemovi bez otvora za provetravanje često su umeli da zaguše ratnika i ostave ga bez daha, što je sa sobom nosilo tragične posledice.
Zbog svih ovih ograničenja koje je imao veliki šlem nije bio omiljeni komad ratne opreme vitezova i oni su se u svakoj prilici trudili da ga skinu i zamene. Najčešće je nošen samo tokom početnog sudara dugačkim kopljima, a zatim se skidao. Tako su se pojavili lakši tipovi šlemova (razvijeni od unutrašnje bojne kape) kao što je to bio basinet a kasnije i žablji šlem. Veliki šlem se više nije mogao naći na bojištima Evrope u 15. veku, iako je ostao deo opreme vitezova na viteškim turnirima.
