KINESKI LUKOVI I PALAČNI PRSTENOVI U GVOZDENOM DOBU
Luk se u staroj Kini nazivao “gong” i on ima dugu istoriju. Po arheološkim materijalima Kinezi su počeli da koriste luk oko 3000 godina p.n.e. A strelci su ostali glavna oružana sila carske vojske sve do kasnog 19. veka. Veština korišćenja luka i strele bila je obavezan preduslov za prijem u vojnu službu. Istorijski izvori i arheološki dokazi ukazuju na to da su postojali različiti tipovi lukova i strela u staroj Kini. Najveći deo odnosi se na rožnate lukove (načinjene od kombinacije roga, drveta i životinjskih tetiva), ali su takođe korišćeni i dugi lukovi i kompozitni drveni lukovi.
I pored toga što se u Gvozdenom dobu razvoja Kine pojavljuju samostreli kao superiorno oružje na daljinu, kineski strelci su i dalje masovno koristili nekoliko tipova tradicionalnih lukova, pre svega zbog manjih troškova izrade lukova, kao i zbog brzine kojom su strele iz običnih lukova mogle da se ispaljuju.
ROŽNATI KOMPOZITNI LUKOVI - Rožnati lukovi bili su asimetrični i prilagođeni posebnom duplo zakrivljenom (prvo ka spolja pa onda ka unutra) profilu, koji je bio poznat kao “kupidonov luk”. Ovakva vrsta lukova stigla je u oblast stare Kine iz evroazijskih stepa, od nomadskih plemena poput Skita i Mongola. Arheolozi su iskopali primerke skitskih lukova iz Gvozdenog doba (770-256. godine p.n.e) sa lokaliteta Suejsi i Janghai.
Vrhovi udova rožnatih kompozitnih lukova pravljeni su od bronze, i to uglavnom u obliku životinjskih glava ili figura.
DRVENI KOMPOZITNI LUKOVI - Dugi lukovi i kompozitni lukovi od drveta bili su popularni u istočnoj Kini, gde je vlažna klima otežavala korišćenje rožnatih lukova. Iskopani primerak kineskog dugog luka datiran približno na Period zaraćenih država (475 god. p.n.e.), a njegove dimenzije bile su sledeće: dužina 1,59 m, širina 4 cm i debljina 2 cm.
Kompozitni lukovi sačinjeni od nekoliko dobro uklopljenih slojeva različitih vrsta drveta bili su popularni u južnoj Kini, zbog vlažne klime. Na osnovu iskopanih primeraka iz Perioda proleća i jeseni sve do dinastije Han (770 p.n.e—220 n.e.) može se videti da su ovakvi lukovi uglavnom imali ka unutra zakrivljeni profil sa obe strane hvata (tzv. refleksni oblik), i da su bili načinjeni od nekoliko slojeva drveta poput bambusa i duda. Ovakvi komadi oružja bi zatim bili umotani u svilu i lakirani. Tipična dužina ovakvih lukova bila je negde oko 1,5 m.
PALAČNI PRSTEN - Kako su kineski strelci obično koristili palac za povlačenje strune luka, bila im je potrebna nekakva zaštita za ovaj prst, u vidu prstena ili kožnog štitnika. Palačni prstenovi su se u Kini pravili od žada, metala, slonovače, roga i kosti (iako se primerci od organskog materijala teško mogu naći).
Zbog značaja za streličarstvo palačni prstenovi dobili su svoju simboliku i u drugim sferama života. Ovakvi prstenovi su često u Kini nošeni kao predstave moći, sve do klasičnog perioda i Han dinastije (220. godine nove ere), a takođe su se često mogli naći u grobnicama velikodostojnika i čuvenih ratnika.
Najstariji primerak kineskog palačnog prstena potiče iz perioda Šang dinastije (Bronzano doba, oko 1200. godine p.n.e.). Prsten je ustvari bio tanak valjak gde je prednji deo imao urez za postavljanje strune, i on je bio viši od zadnjeg dela. U Gvozdenom dobu javlja se drugačiji oblik prstena, tzv. “usnati prsten”, zbog svog oblika napućenih usana, i sa uočljivim zadebljanjem podupiračem na jednoj strani.
