KINESKI ŠTITOVI U GVOZDENOM DOBU
Štit je u najstarije doba nosio naziv “dun”, što je takođe značilo “tvrđava” ili toranj, pa možemo vrlo lako pretpostaviti da je takva vrsta štita bila istovetna ili vrlo slična afričkim i evroazijskim toranj štitovima (recimo minojskom, mikenskom, egipatskom ili asirskom) o kojima smo već govorili. On potiče još iz Bronzanog doba. Štit je takođe imao naziv “gan”, što je nešto mlađi naziv (gvozdeno doba).. Ovakva vrsta štita korišćena je u borbi zajedno sa mačem ili sabljom , pa odatle možemo izvući zaključak da je gan često korišćen u gvozdeno doba kad se javljaju odredi konjanika. Izraz “kada se sretnu ge i gan” značilo je da počinje rat.
Kina nije tokom svoje istorije ratovanja i izrade oružja formirala neki jedinstveni tip štita koji bi važio za ovu kulturu u svim dobima, i u svim delovima ogromne teritorije. Umesto toga postojao je veliki broj tipova i vrsta, koje su se međusobno ukrštale i mešale. Pored ovog, važi jedna generalna zabluda da stari Kinezi nisu mnogo koristili štitove u borbama i ratovima. Ova teorija je daleko od istine, a stari Kinezi kao čuvari svoje tradicije i kulture, mnogo su se češće nalazili u ulozi branioca (gradova i država) od uloge osvajača, tako da možemo pretpostaviti da su odbrambena oružja bila itekako bitna i korišćena.
Neki od najstarijih iskopanih primeraka štitova stare Kine u Gvozdenom dobu potiču iz perioda Zaraćenih država. Među ovim štitovima mogu se razlikovati dva glava tipa: · 1. DUN - kineski toranj štit; 2. GAN - okrugli kineski drveni štit. Likovni prikazi iz gvozdenog doba Kine, kao i statue ratnika od terakote pokazuju da su pored koplja i bodež-sekira štitovi bili najčešće korišćeno oružje.
MANJI TORANJ ŠTIT - Kineske figurice od gline i ilovače jesu jedan od glavnih izvora za proučavanje istorije (oružja) stare Kine. Ovde nije sigurno da li su dun štitovi pravljeni u razmeri, ili namerno umanjivani kako bi više do izražaja došla figura ratnika. Ako je ovo prava razmera dun štitova onda oni nisu ni približno pokrivali celo telo, pa su imali vrlo skromniju zaštitnu ulogu od recimo minojskih toranj štitova.
DUN, VELIKI TORANJ ŠTIT - Ovo odbrambeno oružje, jedno od najstarijih tipova štitova koje su koristili stari Kinezi u Gvozdenom dobu, predstavljao je široku ploču napravljenu od drveta ili pruća sa kožnom presvlakom, ili od metala, tj. bronze. Dun se nosio na ramenu ili držao u ruci pomoću ručke ili kaiša sa unutrašnje strane štita. Korišćen je u boju najčešće u kombinaciji sa bodež-sekirom koja je mogla da bude dugačka i do tri metra, pa su stoga ovi kineski ratnici veoma nalikovali bilo kojim drugim teško oklopljenim i naoružanim kopljonošama iz ostalih svetskih civilizacija. Takve štitove koristili su teški pešaci ali i ratnici na dvokolicama.
Njegove prave dimenzije nisu definitivno otkrivene. Prosta logika govori u prilog tome da bi ovaj štit morao biti veoma visok i širok kako bi štitio telo ratnika. Sa druge strane, iskopane statue terakota ratnika ili figurina od gline pokazuju toranj štitove znatno skromnijih dimenzija. Ovo rađa pretpostavku da je toranj štit možda imao i više varijanti tokom istorije, da bi se na kraju pretvorio u potpuno novi tip štita, poput štita sa duplim lukom.
Dun, kineski toranj štit, bio je nalik dugačkim pravougaonim štitovima koji su se javljali i u Maloj Aziji, Africi, Evropi... Primetimo ipak da je kineski tip toranj štita specifičan po tome što ima kukice i useke sa strane, pomoću kojih su hvatana oružja i oštrice neprijatelja tokom boja. Primetimo da je prednji donji deo štita ispupčen, tj. “naboran”. To je namerno urađeno kako bi se oštrice neprijateljskog oružja odbijale a napad skretao i oslabljivao.
IZLOMLJENI PRAVOUGAONI ŠTIT - Pored karakterističnog oblika toranj štita sa dvostrukim usecima, na kineskim likovnim predstavama mogu se videti i štitovi nešto prostijeg ali i dalje neobičnog oblika. Naime, takvi štitovi su imali profil slova M ili W, zavisno od toga kako se gleda. Pravljeni su od drvenih greda i dodatno ojačavani metalni pločama i ispupčenjima sa prednje strane.
Takvi štitovi su se držali jednom rukom i po dimenzijama odgovaraju manjim toranj štitovima. Koristili su ih pešaci-jurišnici za blisku borbu, u kombinaciji sa bodežom, sekirom, mačem...
GAN, OKRUGLI DRVENI ŠTIT - Okrugli štit iz doba dinastije Kin je u stvari veoma mali, veličine evropskog (i mnogo kasnije “izmišljenog”) baklera, okruglog štita malih dimenzija. Ovakav štit se vrlo lako držao šakom jedne ruke i prekrivao tek deo grudi ili ramena. Kinezi su koristili i veće varijante ovog štita, koji je ipak bio nešto manji od vrlo sličnog grčkog hoplona. Ako tražimo preciznije poređenje sa evropskim štitovima onda možemo reći da je bio iste veličine kao i štit makedonskih falangita, koji se javio u približno isto vreme (4-2 vek p.n.e.).
Njegova osnovna namena, za razliku od pravaougaonog toranj štita, bila je da služi kineskim konjanicima. Mnogi ovakvi kineski štitovi pravljeni su od drveta prevučenog lakiranom kožom. Prednja ploča štita je zatim ojačavana bronzom. Zbog svojih manjih dimenzija može se zaključiti da je štit prevashodno namenjen napadu gde je naglasak na napadačkom oružju koje se držalo u drugoj ruci. Takođe, okrugli manji štit bio je pre svega namenjen konjanicima dok je pravougaoni štit bio uglavnom rezervisan za pešadiju.
