MLAĐE GVOZDENO DOBA U KINI - PERIOD ZARAĆENIH DRŽAVA
Doba iz kineske istorije koje se naziva Periodom zaraćenih država počinje krajem Perioda proleća i jeseni a završava se pobedom države Kin nad ostalim kineskim državicama 221. godine p.n.e. čime je stvorena ujedinjena carska kina pod dinastijom Kin (Qin). Početak ovog perioda se najčešće postavlja na 475. godinu p.n.e. U ovom periodu vođeni su gotovo neprestani ratovi među državama, često i sa vojskama od po nekoliko stotina hiljada vojnika!!
Politička podela u ovom dobu razvoja Kine razgraničavala je širu kinesku teritoriju na sedam najjaćih država u periodu ratova: 1. Kin - država na krajnjem zapadu, sa središtem u dolini reke Vej; 2. Han, na jugu, duž Žute reke; 3. Vej, u središtu Kine, 4. Džao, na severu Kine; 5. Ki, na istoku Kine, tj. na poluostrvu Šandong; 6. Ču - na jugu Kine oko dolina reke Han i Jangce; 7. Jan - na krajnjem severu oko današnjeg Pekinga.
U Bitci kod Jinjanga (453. godine p.n.e.) ujedinjene Han, Džao i Vej porodice uništile su porodicu Dži, i podelile zemlju među sobom. Tako su de fakto postali vladari većeg dela kraljevine Jin. Ovu slabost države Jin iskoristile su druge kineske državice poput Ču, Jue i Ki. Najviše je ipak profitirala država Kin koja je ostvarila kontrolu nad lokalnim plemenima i započela svoje širenje jugozapadno ka središtu kineske teritorije.
Najpoznatija istorijska ličnost iz ovog perioda Kine jeste kralj Ven iz države Vej koji je živeo u 5. veku p.n.e. On je osvojio manju državu Džongšan na severoistoku, što je bila najveća pobeda pored mnoštva manjih u periodu širenja države Vej. Kada je ovaj moćni vladar umro bez naslednika došlo je do građanskog rata što su iskoristile države Džao i Han, sa severa i juga. Samo neslogom ovih osvajača država Vej je opstala još neko vreme.
Država Kin koristila je svoj povoljni zaštićeni i izolovani geografski položaj okružen planinskim masivima da osvaja teritorije susednih državica malo pomalo, ne strahujući pritom od ratova na svojoj teritoriji. Tako je prvo osvojena oslabljena država Vej u 4. veku p.n.e. Kasnije su na red došle druge, od kojih su se neke ogorčeno branile, pa čak i uspevale da budu dominantne u nekom kraćem periodu istorije, poput recimo države Džao sa severa.
Pred kraj Perioda zaraćenih država međutim snaga države Kin postala je znatno veća od svih preostalih šest državica u Kini zajedno. Zbog toga su manje države pokušavale da se ujedine protiv Kin dinastije, po modelu savezništva jug-sever ili istok-zapad. 230. godine p.n.e. međutim država Kin osvojila je državu Han, čime je započet proces ujedinjavana Kine. 223. godine Kin je napao snažnu državu Ču. Prvi napad je doveo do katastrofalnog poraza osvajača, zbog čega su Kin-ovci izgubili dve važne vojne tvrđave. Ovo je ipak bio samo trenutni zastoj jer je već sledećih godina Kin osvojio preostale kineske teritorije čime je nastalo ujedinjeno kinesko carstvo 221. godine p.n.e.
Tokom vladavine države Kin jedinstvo Kine zasnivalo se u potpunosti na vojnoj moći. Feudalni posedi su ukinuti, a plemićke porodice su morale prisilno da se presele u prestonicu Kine, Sijanjang. Za brzo kretanje carske vojske korišćen je sistem izgrađenih nacionalnih puteva i vodnih kanala. Seljaci su dobili veća prava i više zemlje, pa su prihodi za državu bili veći.
U periodu zaraćenih država došlo je do omasovljenja gvozdene metalurgije širom Kine, čime je bronza zamenjena gvožđem kao najbitnijiim materijalom za izradu oružja. Sve veće obilje u državi, zajedno sa centralizovanim sistemom vlasti, doveo je do pojave masovnog regrutovanja ljudi u vojsku, kao i do masovnih privrednih poduhvata, poput izgradnje sistema kanala, i nasipa.
