ILIRSKI OKRUGLI PRSNIK
Prsni deo oklopa za telo bio je istorijski veoma redak i krajnje zanimljiv element ilirskog naoružanja. Ilirski okrugli prsnik pravljen je isključivo od bronze i nije nađen nijedan primerak od gvožđa. Takav tip zaštitne opreme koristili su ponajviše Severozapadni Iliri, oni koje poistovećujemo sa jadranskim piratima i pljačkašima, ali je on bio u primeni i među južnijim plemenima. Takođe je korišćen i među srodnim italskim plemenima.
Najviše primeraka nađeno je na slovenačkoj i hrvatskoj obali Jadrana, u mestima Novo Mesto, Verpole i Sveti Vid. Sve nađene primerke možemo datirati pre 500 godine p.n.e. što znači da je metalni okrugli prsnik bio zaista stari tip zaštite za telo koji je bio u primeni još od Bronzanog doba u ovom delu Evrope.
Metalni prsnici u obliku diska nađeni su i kao artefakti Glasinačke kulture. Kako smo kulturu Glasinac povezali najviše sa Autarijatima dokazana je primena metalnog prsnika na teritoriji današnje Crne Gore, severne Albanije i zapadne Srbije. Autarijatski ratnici nosili su ovakav tip oklopa preko kožne postave, odnosno neke vrste kožne jakne na koju su dodatno kačili metalne delove. Metalni disk se držao na telu ratnika preko kožnih kaiševa koji su išli preko ramena i oko struka.
Ono što ne smemo ispustiti iz vida jeste da su neki od pronađenih primeraka disk-prsnika korišćeni zapravo za zaštitu leđa, što bi značilo da je sasvim opremljeni Autarijatski ratnik verovatno nosio po dva komada metalnih disk ploča, jednu spreda, a jednu pozadi.
Neki od pronađenih primeraka imali su sasvim male dimenzije, tek oko 10 cm u prečniku, dok su ostali bili “upotrebljivijih” veličina, do 35 cm u prečniku. Sve u svemu, bila je to veoma skromna zaštita za telo i čini se da su stari Iliri više cenil lakoću, jednostavnost i udobnost svoje zaštitne opreme od potpune zaštite na bojištu. To je možda i razumljivo s obzirom na njihov gerilski način ratovanja po dinarskim pobrđima, kao i gusarskim prepadima na moru, gde je najviše korišćena brzina i element iznenađenja.
Bitno je ovde spomenuti, iz istorijske perspektive, da su gotovo identičan tip oklopa za telo, tj, prsnika, koristili i stari Asirci, par vekova ranije ili negde u isto doba. Asirski bronzani disk-prsnik imao je poseban naziv i zvao se irtu. Ovde naravno ne pokušavamo da utvrdimo bilo kakvu vezu između ova dva naroda, ali je zanimljivo kako su se iste zamisli oko zaštite tela javljale na tako udaljenim krajevima sveta u približno isto vreme. Metalna ploča u obliku diska bio je i element u izradi zrcala, kompozitnog oklopa ruskih i mongolskih ratnika Srednjeg veka.
