FRIGIJSKE BOJNE SEKIRE, LABRISI I SAGARISI

Frigijski ratnici, kako pešaci tako i oni na konjima, bili su čuveni po svojim bojnim sekirama, i upravo sa takvim naoružanjem su ih upoznali starogrčki istoričari i umetnici od kojih imamo najviše podataka o Frigijcima. Frigijske bojne sekire bile su različitih oblika, konstrukcije i dimenzija i u njih obuhvatamo „obične“ sekire, kao i specijalne tipove bojnih sekira/pijuka/čekića, poput iranskog sagarisa.

Frigijske bojne sekire možemo podeliti na sledeći način:

Kraće bojne sekire, uglavnom sa jednom udarno-posečnom glavom, mada je bilo i dvoglavih primeraka;
Bojne sekire srednje dužine, sa simetričnim dvoglavim sečivom;
Dugačke bojne sekire, sa asimetričnom glavom, gde figurira jedna dominantna udaračko-posečna glava (klasična široka sekira), dok se sa zadnje strane nalazi jedna manja posečna ili probojna glava. U ovakve bojne sekire ubrajamo i (skitske) sagarise.

Kraće bojne sekire su Frigijski ratnici koristili gotovo isključivo za opremanje lakih pešaka koji su u drugoj ruci držali peltu. Jednosečna sekira je bila lagana i jednoručna, korišćena za blisku borbu, mada nije isključena mogućnost ni da su je frigijski ratnici bacali sa nekog srednjeg dometa na neprijateljske redove, poput srednjevekovne franciske.

Bojne sekire srednje dužine bile su najčešće među Frigijcima, jer su njih mogli da koriste i pešaci i konjanici. Takva sekira je najčešće imala identično sečivo sa obe strane, poput labrisa, kao i gornji kopljasti vršak, pa je stoga bila veoma ubojita. Ovakav tip sekire je bio veoma masivan i njega su koristili teže oklopljeni pešaci jer je za zaista snažan udarac zahtevala primenu obe ruke. Frigijci koji su nosili bojne labrise zbog toga nisu mogli da se štite peltom (a kamoli nekim drugim težim tipom štita) pa im je jedinu zaštitu nudio oklop.

Dugačke bojne sekire koristili su konjanici, baš kao i kod Skita. Takve sekire su bile dosta laganije od pešačkih, i imale su tanku metalnu držalju. Najčešće je sa jedne strane bila posečna oštrica a sa druge probojna u vidu šiljka ili pijuka, pa ovakve sekire svrstavamo u sagarise, koje su koristili konjanici svih naroda u Gvozdenom dobu.

Sve ove sekire bile su naprednog cevastog tipa u spoju između glave i držalje, kod kojeg se glava sekire sastoji i od cevastog dela u koju se ubacuje držalja (ili je držalja cela u stvari ta ista metalna cev, kao kod sagarisa).