ANADOLIJA U BRONZANO DOBA
Anatolija, geografski region koji danas u najvećem delu obuhvata Turska, bio je tokom Bronzanog doba prostor gde se razvijalo I širilo moćno carstvo Hitita, indoevropskog naroda koje je pokorilo semitske domorotce iz Kamenog doba. To je takođe upravo onaj geografski region gde je “izumljena” I primenjena veština gvozdene metalurgije u nešto većem obimu. Zbog toga smo stare Hete ili Hitite naveli kao najstarije ljude Gvozdenog doba. Ipak, Hetsko carstvo najvećim svojim delom trajalo je u srednjem I mlađem Bronzanom dobu razvoja I pored poznavanja I primene gvožđa.
Pored centralnog Hetskog carstva istaknutu ulogu u istoriji Anadolije imali su I drugi politički entiteti, I manji narodi I države. Glavni od tih bili su Asuvski savez I države Arzava i Kizuvatna, kao i Hetima srodan narod Luvijaca u južnoj Anadoliji.
Asuva je bio naziv za savez država u zapadnoj Anadoliji, koji je poražen od strane Heta oko 1400. godine p.n.e. Savez je stvoren kako bi se odupreo rastućem Hetskom carstvu, ali bezuspešno. Spisak država u okviru saveza obuhvatao je 22 imena, uključujući Troju (koja se tada zvala Vilusija), Arzavu, Kariju, Lidiju, Likiju, itd.
Arzava je bio naziv kraljevstva i geografske oblasti u Zapadnoj Anadoliji u periodu od 15. do 12. veka p.n.e. Jezgro Arzave nalazilo se oko reke Kestros, sa prestonicom Apasom, grad koji je kasnije ostao istorijski upamćeniji pod nazivom Efes. Kada su Heti pokorili Arzavu podelili su je na provincije Kariju, Lidiju i Hapalu. Arzavci su održavali bliske veze sa Mikencima odnosno Ahajcima sa grčkog kopna i ostrva u Egeju.
Vrhunac ovog kraljevstva bio je tokom 15. i 14. veka p.n.e. Heti su tada bili oslabljeni a Arzava je našla snažnog saveznika u Egiptu. Po hetskim zapisima Arzava je 1320. godine stupila u savez protiv Heta sa gradom Miletom ali su ih Heti porazili 1300. godine p.n.e. Tadašnji kralj Arzave uspeo je da pobegne u Mikenu. Državu Arzavu su pobednički Heti nakon toga podelili u vazalna manja kraljevstva.
Nakon raspada Hetskog carstva u 12. veku p.n.e zemlje nekadašnje Arzave nastavile su svoj samostalni razvoj u Gvozdenom dobu. Tada se pojavila Lidija kao snažna anadolska država, sa vladajućom dinastijom Mermnada.
