SKITSKI LUK - OBLIK, FUNKCIJA I PREDNOSTI, SNAGA SKITSKOG LUKA
OBLIK SKITSKOG LUKA
Preživeli pisani izvori porede nezategnuti dvostruko zakrivljeni skitski luk sa grčkim slovom sigma (∑) ili sa linijom obale Crnog mora koju su stari Skiti tako dobro poznavali. Grčki istoričar Amijanus Markelinus piše: “dok su lukovi svih naroda napravljeni od savitljivih grana, skitski lukovi liče na srpasti mesec, sa oba kraja zakrivljena ka spolja”. Središnji deo luka opisivao se kao obična kriva linija.
Ovakvi opisi odgovaraju sasvim dobro lukovima koji su prikazivani na zlatnim ili srebrnim ukrasnim predmetima koji su pronađeni u grobovima skitskih kraljeva u mestima Kul Oba i Voronjez. Od takvih lukova do danas su mogli biti sačuvani samo hvatovi i ojačani krajevi—ukrasni vrškovi lukova od kosti.
Sudeći po likovnim prikazima skitski luk bio je neuobičajeno kratak, čak i po merilima drugih kompozitnih lukova koje smo već opisivali. Dužina skitskog luka išla je najviše do 80 cm, ne preko toga. Ali, kao i u primerima drugih istočnjačkih kompozitnih lukova, njegov domet i snaga zavisili su od kvaliteta izrade a ne od dužine krajeva.
Oblik skitskog luka može se rekonstruisati na osnovu likovnih prikaza skitskog ali i starogrčkog porekla, jer su stari Grci dosta trgovali sa Skitima na obalama Crnog mora. Danas znamo da je to bio kratak, dvostruko zakrivljeni kompozitni luk sa izraženim krivinama.
FUNKCIJA I PREDNOSTI SKITSKOG LUKA
Različite varijante skitskog luka bile su preovlađujući vid lukova u Aziji sve do I veka p.n.e. Kada su ga zamenili nešto naprediji tipovi kompozitnih lukova. Zanimljivo je da su kratki skitski lukovi često imali pokretne vrškove krajeva luka, tzv. “radne vrhove” koji su se pomerali kako se struna zatezala i na taj način omogućavali postizanje još veće snage i dometa.
Luk ne može da uskladišti više energije od one koju je strelac proizveo zatezanjem strune, ali stvar kod dvostruko zakrivljenog luka, kao što je bio skitski, je ta da se uskladištena energija pušta pri većoj brzini. Zbog toga nije bila potrebna velika dužina krajeva luka, što je bilo idealno prilagođeno potrebama strelaca na konjima.
Stari autori navode da je struna kod skitskog luka bila pravljena od konjske dlake ili od životinjskih žila ili traka kože, što je korišćeno praktično i kod svih drugih starih civilizacija.
UBOJITA MOĆ SKITSKIH LUKOVA I STRELA
Skitskim lukom je moglo da se gađa precizno i to na velike daljine. U jednom starogrčkom grobu u Olbiji nađen je zapis u kojem se govori da je Anaksagora, sin Dimagora ispalio strelu pomoću skitskog luka na daljinu od 500 metara! Olbija je bio grad na crnomorskog obali, pa bi se moglo pretpostaviti da su i pravi Skiti mogli da šalju strele iz svojih lukova na ove fantastične daljine.
Pored toga zna se da su Skiti mogli da ispaljuju strele brzinom koja je porediva sa veštinom treniranih srednjevekovnih strelaca, od 10 do 12 strela u minuti. Skitski ratnici nosili su u boj ponekad i više stotina strela, pa ako uzmemo u obzir i veliku brojnost skitskih ratnika o kojoj se govori u starim izvorima, možemo samo zamišljati koji je to pakao od strela nastajao kada bi Skiti počeli da gađaju neprijatelje.
Probojna snaga skitskih strela takođe je bila veoma čuvena. Neke grobnice čuvaju skelete ratnika sa strelama duboko zabijenim u lobanje, kosti i kičmu tih nesrećnika. Pored toga, brojni likovni prikazi na grnčariji opisuju ratnike sa probijenim prsnicima, kao i probijene štitove kopljanika.
Kako da sve ovo nabrojano nije bilo dovoljno, Skiti su svoje strele često premazivali otrovima!
