ORUŽJE HEBREJA U BRONZANOM DOBU
Kada pričamo o oružju Hebreja tokom starijeg perioda razvoja (Bakarno I Bronzano doba) tada mislimo na oružje koje su koristili Abraham I Patrijarsi, kao I habiru nomadski narod u Egiptu, tokom Egzodusa I borbi sa arapskim plemenima na putu za Kanaan. Kako je Abraham poticao iz Ura, jednog od većih urbanih centara sumerske civilizacije on je svakako poznavao tadašnje sumersko naoružanje. S obzirom da je Abrahamov klan bio nomadski I stočarski, najčešće oružje u ovo staro doba su svakako bile različite vrste toljaga.
Ovo je prilika da se podsetimo oružja Sumera iz Bakarnog I starijeg Bronzanog doba. Tipični sumerski ratnik nosio je bojnu tuniku, svojevrsnu preteču oklopa za telo, koja je bila ojačana nasumično postavljenim metalnim pločicama. Na glavi je imao kožnu bojnu kapu ili najprostiji tip bakarnog šlema, u obliku usečene polulopte ili kupe. Od zaštite sumerski ratnici su još nosili I masivne toranj-štitove od drveta ili pruća, koji su štitili celo telo. Ovo je ipak oružje organizovane državne vojske što ni u kojem slučaju nije karakterisalo Hebreje na njihovom nivou klanovskog i plemenskog društva.
Što se tiče sumerskog napadačkog naoružanja tu je vladala nešto veća raznovrsnost. Glavno napadačko oružje na prelasku iz Neolita u Bakarno doba bio je kameni buzdovan, prost ali efikasan predmet u ubijanju protivnika udarcem u glavu. Upravo zbog smrtonosne primene kamenih buzdovana došlo je do izuma bakarnog šlema koji je u velikoj meri smanjio primenu buzdovana koji biva zamenjen novim efikasnijim oružjima. Najstandardnije oružje svih vojski sveta, pa I Sumera, bilo je koplje, I to dugačko koplje za probadanje. Pretpostavljamo da je ovo oružje koje su koristili najviše I stari Hebreji prilikom svog lutanja stepama I pustinjama Mesopotamije. Pretpostavlja se das u navlačno bronzano koplje izumeli Amoriti, šira skupina semitskog naroda iz Mesopotamije u koje su spadali I Hebreji, pa tako Hebrejiima može pripisati I primenu ovog oružja.
Iz najranijeg doba razvoja Sumera I uopšte Bliskog istoka potiču I različite vrste prostih posečnih sekira, poput epsilon sekire. Takva oružja su bila efikasna protiv nezaštićenih protivnika, ali je bilo kakva vrsta oklopa ukidala njihovo dejstvo. U Egiptu, destinaciji hebrejskih plemena, se već u najstarije Bronzano doba javlja klinasta sekira, prosti tip oružja kod kojeg se metalna oštrica poput klina uglavljivala u rascepljeno drvo. Ovakva sekira je pored poseka mogla da načini I probojni udarac. Iz klinaste sekire razvila se sekira sa krilcima I ojačana sekira sa krilcima. Iz istorijskih izvora nemamo podatke o tome da li su Hebreji koristili ostale tipove probojnih bliskoistočnih sekira, poput kljunaste I navlačne. Ako jesu, onda je to bilo marginalno, jer su ovo bili inovativni I zahtevni tipovi specijalnog oružja koje Hebreji sebi nisu mogli da priušte.
Još u doba Sumera I Akada beležimo primenu kompozitnih lukova, I to obični, ugaoni I kimerski (unazad zakrivljeni) kompozitni luk. Hebreji se verovatno nisu u većoj meri služili ovim oružjem jer je ono bilo skupo za izradu, I zahtevalo dosta kvalitetnog drveta I mesece I mesece truda u posebnim radionicama, što Hebreji nisu posedovali. Zbog toga je logično pretpostavljati da su Hebreji tek u ograničenom obimu primenjivali obične drvene lukove, što je I potvrđeno u istorijskim izvorima.
Dolaskom Hiksa, Hura I Heta u oblast Kanaana I Egipta uvedeno je I novo oružje poput bojnih dvokolica I ljuskastog oklopa. Takvo oružje međutim koristili su pripadnici elitnog ratničkog plemstva I nikako se ne može povezati sa nomadskim Hebrejima.
Iz Biblije poznajemo I priču o tome kako je Abraham morao da žrtvuje svog sina Isaka da bi potvrdio veru u pravog boga. Žrtva (na Isakovu sreću bilo je to jagnje) je verovatno prineta koristeći masivni trougaoni bakarni ili bronzani bodež, koji je bio glavni tip bodeža u ovo staro doba.
Hebreji sve do naseljavanja Filistinaca u Kanaan nisu poznavali duža pravostrana sečiva, a od ostalih oštrica u većoj primeni bio je naravno kopeš. To je bio srpasti mač kome su Egipćani dali naziv koji je značio “prednja noga životinje” jer je imao takav oblik. Iz Biblije znamo da su Hebreji imali sopstveni naziv za ovo oružje - "kidon". Kako su Hebreji proveli više vekova u egipatskom okruženju, bilo kao robovi ili plaćena radna snaga I plaćenička vojska, kopeš je postao rasprostranjen I među hebrejskim vojnicima. Kopeš je ostao standardno hebrejsko naoružanje I duboko u Gvozdeno doba, prilikom osvajanja Kanaana, I trajanja Saulovog, Davidovog I Solomonog kraljevstva.
