FILISTINCI - DOSELJENI POMORSKI NAROD NA BLISKI ISTOK GVOZDENOG DOBA

Filistinci su narod koji se spominje u Bibliji ali i u brojnim grčkim, asirskim, egipatskim i drugim izvorima. Jevreji su ih zvali „Pelištim“ i imali su za njih sinonim – „alofilos“ = „od drugog plemena“, što je značilo da Filistinci nisu bili Semiti, i verovatno su se po doseljavanju znatno fizički, kulturno i običajno razlikovali od domorodačkog stanovništva – semitskih Kanaanaca.

Danas se procenjuje da je stanovništvo Filistije u danima njihovog naseljavanja (u 12. veku) brojilo oko 25.000 ljudi i da je dostiglo vrhunac od 30.000 u 11. veku p.n.e. od čega je većina pripadala egejskom tipu naroda. Ta brojka deluje sasvim iskreno i zbog toga još impresivnije deluje koliki su trag Filistinci ostavili u istoriji.

Reljefi i likovni prikazi nađeni u hramu Ramzesa III u Egiptu daju nam delimični uvid u to kako su Filistinci izgledali, kakvu su odeću nosili i kakvo oružje koristili. Čini se da su Filistinci bili visok narod, viši od Egipćana i Semita, i da su uredno brijali lice (za razliku od drugih naroda tog doba). Nosili su metalne prsnike i kratke kitone, a u rukama držali omanje okrugle štitove od bronze i kraće mačeve odnosno bodeže, kao i koplja.

Po Bibliji, zemlja Filistinaca koja se zvala Filistija, a po čemu će i širi prostor Kanaana dobiti naziv Palestina ubrzo po njihovom doseljavanju, bila je ustvari oblast oko pet gradova u jugozapadnom delu Kanaana,i to poimence: Gaza, Aškelon, Ašdod, Ekron i Gat. Biblija Filistince opisuje kao najljuće neprijatelje Hebreja. U Bilbiji se takođe navode srodna plemena Filistinaca pod nazivom Kaftorimi, Keretiti i Peletiti, koji svi navodno potiču sa Krita, što osnažuje tezu o povezanosti Filistinaca sa Pomorskim narodom. Zanimljivo je da Biblija Filistince takođe pamti i kao velike ljubitelje alkoholnih pića – piva, vina i različitih rakija, što je bilo strano i gotovo bogohulno Jevrejima. Spominje se da su zbog tolikog konzumiranja alkohola svi Filistinci bili naprasiti, ćudljivi, razdražljivi i agresivni.

Ako se okrenemo drugim izvorima saznanja o Filistincima videćemo da su Egipćani poznavali narod „Peleset“ povezan sa zemljom Kinahhu, odnosno Kanaanom. Peleset su bili jedan od više naroda koji su zajedničkim snagama napadali Egipat tokom 19. Dinastije. Na kraju je faraon Ramzes III sa svojom egipatskom vojskom uspeo da ih pobedi što su Egipćani smatrali velikom pobedom jer je Pomorski narod bio velika pretnja.

Ali njihovo nadiranje mogao je da zaustavi tek što im je dozvolio da se nasele u priobalnom području Kanaana – zemlje koja je tada bila pod kontrolom Egipta i služila kao granični pojas i zaštita od nadiranja azijskih naroda. Po tome zaključujemo da Filistinci nisu igrom slučaja dospeli u Kanaan već da su tamo odbijeni nakon napada na Egipat. Pet gradova koje su Filistinci naselili već su postojali ali je egipatski faraon naredio da se domorodačko stanovništvo odatle iseli.

Stari Grci u klasično doba, kao potomci gvozdenih naroda, koristili su naziv „Pelazgi“ za domorodačko egejsko stanovništvo što je takođe etimološki povezano sa Filistincima. Savremena arheologija utvrdila je putem iskopavanja na lokacijama u pet navodnih gradova Filistinaca povezanost ovog naroda sa Ahajcima odnosno Mikenskom kulturom, u vidu slične ili iste grnčarije, alatki, oružja, arhitekture i drugih aspekata života.