STARIJE GVOZDENO DOBA U EGIPTU – LIBIJSKI FARAONI
Gvozdeno doba u Egiptu počinje tzv. Trećim međuperiodom starog Egipta koje je trajalo od 1069. do 653. god. p.n.e. To je period nakon vladavine poslednjih velikih faraona poput Ramzesa III. Tada je došlo do znatnih podela u političkoj organizaciji nekada moćnog i ujedinjenog Egipta jer je severom vladao slabi faraon Smendes a jugom Visoki sveštenici boga Amona u Tebi. Sveštenstvo je tek nominalno priznavalo vlast faraona ali ne i stvarno. Pored ovog unutrašnjeg slabljenja Egipta međutim došlo je i do javljanja ozbiljnih spoljnih pretnji, pre svega u vidu berberskih plemena iz istočne zemlje koja se zvala Libija. Egipćani su narode u istočnim zemljama zvali Mešveš, Libu i Tehenu.
Mešveši su bili staro libijsko pleme afričkog porekla. Herodot ih locira u današnjem Tunisu i opisuje ih kao poljoprivredno stanovništvo sa stalnim naseobinama. Među Mešvešima je međutim bilo i trojanskih izbeglica pa je u Gvozdeno doba to bilo mešoviti afričko-azijski narod. Vrlo je moguće da su plemena iz Male Azije sa sobom doneli nove tehologije izrade oružja (kao i gvožđe) i da su podstakli razvoj libijskih naroda, kao i njihove težnje da se prošire na zapad, ka Egiptu.
Prvo spominjanje Meševeša javlja se još tokom 18. dinastije Egipta a u periodu od 1295-1075. godine p.n.e. Mešveši su u stalnom sukobu sa egipatskom državom. Tokom 21. dinastije veĆi broj Mešveša naselio se u delu Egipta koji je obuhvatao zapadnu deltu Nila. Oni će na kraju i zavladati ovom zemljom tokom kralja Osorkona Starijeg. Na egipatskim likovnim prikazima Mešveši se prikazuju kao oskudno odeveni ratnici, sa mnogo nakita na sebi i upletenim bradama u pletenice, kao i sa oružjem tipa luka i strela, sekirica, koplja i bodeža. U jednom od ranijih sukoba Egupćana sa Mešvešima spominje se kako su ovi zaplenili „9 hiljada mešveških mačeva“. Mešveši se dosta povezuju sa upadima Pomorskog naroda u Egipat, pa se pretpostavlja da su oni tada uzgredno koristili ove događaje da dodatno ugroze svog moćnog zapadnog suseda ili su aktivno sarađivali sa egejskim ratnicima.
Libu su bili prastaro severnoafričko pleme od kojih i potiče naziv Libija. Oni se prvi put spominju tokom Novog carstva Egipta, posebno tokom vlade Ramzesa II i III. Ramzes III je porazio pleme Libu u 5. godini svoje vladavine ali su se šest godina kasnije Libu združili sa srodnim plemenom Mešveša i upali u zapadnu deltu, ali su ponovo poraženi.
http://www.youtube.com/watch?v=efTaa7G4AV0
Libijci su prosto upali u zemlju Egipćana koja nije imala organizovanu vojsku da je brani i zauzeli oblast delte Nila. Poglavice ovih plemena osvajali su sve veću vlast u novozauzetim plodnim područjima i sve veću nezavisnost sve do trenutka kada se i sami nisu usudili da se nazovu faraonima. To se desilo tokom vladacine libijskog princa Šošenka I, 945. godine p.n.e. koji je započeo libijsku vladajuću dinastiju u Egiptu, tzv. Bubastite, koji su vladali punih 200 godina. Šošenk je pored severa ostvario kontrolu i nad jugom zemlje postavljajući članove svoje porodice na viša mesta u sveštenskoj hijerarhiji Tebe.
Faraon Šošenk je najpoznatiji po svojim vojnim kampanjama protiv Kraljevstva Judeje, kako se to beleži u Bibliji. Njegova ćerka bila je udata za najvećeg izrailjskog cara, Solmona. Nakon Solomonove smrti Judejci (južno hebrejsko pleme, prema granici sa Egiptom) ostalo je oslabljeno što je Šošenk sa svojom libijskom vojskom iskoristio i poharao zemlju. Pored Judeje Libijci su opljačkali i uništili i ostatak Palestine, poput tvrđave Megido, pa čak i neke feničanske gradove. U vojsci Egipta tada su se pojavile i brojne čete Kušita (Etiopljana) koji će kasnije igrati veoma bitnu ulogu u Egiptu.
Libijci će eventualno biti proterani iz Egipta vekovima kasnije i obrazovaće relativno snažne države Numidiju i Maziju koje su ratovale protiv Kartagine a zatim i Rima.
