ORUŽJE EOLJANA I TESALACA, MAČ NAUE II U TESALIJI - GRČKO MRAČNO DOBA

Tokom starijeg Gvozdenog doba dominantni tip mača koji je korišćen u Tesaliji bio je kombinovanog probodno-posečnog tipa, koji je danas poznat pod nazivom Naue II. Forma ovog mača koja se razvila od sličnog bronzanog mača iz Mikenskog perioda Grčke uvdena je u oblast Tesalije (i šire, u oblast kopnene Grčke) iz centralne Evrope.

Istoričari su davali različite detaljne klasifikacije bronzanih mačeva dok je pažnja mnogo manje posvećena gvozdenim mačevima iz Mračnog doba Grčke. Generalno, Naue II je imao dršku u vidu umetne pločice sa krilcima sa koju se zakivao ostatak drške od drveta ili slonovače (najčešće). Sečivo je bilo ravnostrano, sa gotovo paralelnim ivicama celom dužinom, pre naglog suženja u oštri vršak.

Drška Naue II mača je često imala oblik više spojenih ispupčenja ili kvrga radi ostvarenja boljeg hvata. U nekim slučajevima drška se završavala jabučicom sa rogovima usmerenim spolja, sa ili bez alkice (za kačenje mača na opasač) između njih. Između drške i sečiva Naue II mač imao je zadebljanje materijala u vidu tzv. “ramena”, bez izraženih štitnika.

Slike - Gore vidimo kartu arheoloških lokaliteta u oblasti Tesalija na kojima su nađeni primerci oružja iz starijeg Gvozdenog doba. Dole vidimo predstave probodno-posečnih mačeva na tesalskim umetninama iz istog perioda

U Tesaliji gvozdeni mačevi pronađeni su na lokalitetima Marmarijani, Homolion, Halos, Volos-Kapakli, Kranon, Sarantaporo i Pitijo. Pored ovih mesta takođe možemo nabrojati i grobnice iz Nea Anhijalosa i Agio Teodoroi. U grobnici ratnika u Marmarijaniju pronađen je mač sa očuvanom dužinom od 30 cm i širinom od 4 cm. Kraj drške je blago zakrivljen unazad.

Ovi otkriveni mačevi veoma liče na primerke iz drugih krajeva Grčke, što znači da je u to vreme vladala jedna opšta kultura gvozdenog doba, kao i jedan opšti nivo vojne tehnologije. Tesalija ni po čemu nije bila izuzetak. Tesalskim primercima gvozdenih mačeva najviše nalikuju mačevi sa Krita, tj. dorska oružja koja su po nekim karakteristikama služila kao uzor tesprotskim oružjima.

Drugi otkriveni tipovi mačeva jasno se definišu kao Naue II tip, sa krajem drške u obliku ribljeg repa. Već smo rekli da je ovakav oblik drške imao tzv. pešijera bodež preuzet iz Italije, pa je moguće da su tesalski oružari i kovači takav oblik po uzoru pravili i kod Naue II mačeva. Dužina sečiva ovih mačeva nije velika— do 50 cm, sa širinom od 4 cm, pa ih pre možemo svrstati u bodeže, po klasifikaciji koju smo odavno usvojili (bodeži su dužine do 50 cm, a preko toga su mačevi).

Pronađeni primerci gvozdenih mačeva u Tesaliji (iz Mračnog doba). Prva slika pokazuje umetnu dršku sa krilcima, druga tipični oblik Naue II mača, treća veoma raznovrsne oblike jabučica a četvrta najčešću dužinu Naue II mača u Tesaliji (i staroj Grčkoj generalno).

Grobnica iz Homoliona čuvala je nešto duži primerak mača, od 0,7 metara, koji se datira na protogeometrijski period. Veći broj mačeva nađen je u Haloškim grobovima ratnika. Svi ovi primerci su tipološki veoma slični iako četiri mača među njima imaju nešto širu oštricu nego što je to uobičajeno. Očuvana dužina sečiva ide od 0,62 do 0,91 metar (u proseku 0,75 metara). Drške su iste u svim ovim navedenim primerima i načinjene su u jednom komadu zajedno sa sečivom. U svom izvornom obliku drške na ovim mačevima imale su i dodatne pločice od drveta i slonovače prikačene gvozdenim zakivcima.

Kod primeraka sa širom oštricom, širina u korenu sečiva iznosi 5 cm, zadržava tu dimenziju gotovo čitavom dužinom mača, da bi se u poslednjoj četvrtini dužine proširila na 6 cm. Što se tiče poprečnog preseka sečivo je spljošteni romboid sa izraženim centralnim grebenom kod primeraka sa tipičnom širinom, dok šira sečiva imaju dosta blaži centralni greben.

Zanimljiva su i tri primeraka iz Piresa, koji se mogu klasifikovati kao posečni noževi, sa dužinom od 0,5 metara sa sve drškom. Takva sečiva nazvali su “mini Naue II” na stranici o oružju Dorana. Karakteristično za njih je to da im je samo jedna strana naoštrena, i blago zakrivljena.