JONJANI, RAT ATINE I KRITA - GRČKO MRAČNO DOBA
O dugotrajnom ratu koji su vodili Atinjani, kao predstavnici nove i mlade pomorske sile u Egejskom moru sa do tada neprikosnovenim Krićanima (u to vreme Kritsko stanovništvo činilo je mešavina starih Minojaca, Pelazga i doseljenika Dorana) saznajemo ponajviše iz grčkih mitova, konkretno iz mita o Minotauru. Do ovog rata je moralo doći jer je Atina svojim geografskim položajem bila gotovo isključivo okrenuta ka moru, a u to vreme monopol nad gotovo čitavom egejskom trgovinom držali su Krićanski trgovci podržani jakom mornaricom. Konkretni uzrok rata mogao je biti prekid trgovine između Krita sa jedne i tračke obale i Crnog mora sa druge strane koji su izazivali atinski pirati.
Po ovom mitu pripoveda se kako je kritski kralj (sa titulom Minos) porazio atinsku flotu na moru i nametnuo Atini strašan danak koji je ona jedva mogla da isplaćuje. U mitu je taj danak bio u krvi, odnosno u životima atinskih mladića i devojaka, ali u stvarnosti je to svakako bio danak u dobrima, dok su deca atinskih plemića držani na Kritu kao zalog vazalnog odnosa Atine.
Da bi sprečio dalje propadanje države Tezej je stao na čelo svoje vojske. Čini se međutim da nije došlo do borbe na moru jer Atina i dalje nije mogla da se meri sa snagom Krićana koja je svoje korene vukla iz veoma duboke tradicije pomorstva još od Minojaca. Zbog toga su se Atinjani nekako iskrcali na kopno Krita i tamo pobedili protivnika. U mitu se to opisuje tako što je Tezej ubio kirtsko čudovište Minotaura, polučoveka i polubika (bik je bio sveta životinja Krićana) svojim čuvenim mačem. Time se Atina izdvojila kao ozbiljan akter na političkoj sceni Egeja, barem što se trgovine i pomorstva tiče.
